Zamirler (Adıllar)

[Berktuğ]

İsim olmadıkları hâlde isimlerin yerine kullanılan sözcüklerdir. Zamirler bir varlığın adı değildir, geçici olarak o varlığın adının yerini tutar.

• Kitapları çantasına koydu. (isim)
  
• Onları çantasına koydu (zamir)
  

Aşağıdaki altıçizili sözcükler de zamirdir:

• Bunu senin için getirdim.
  
• Bir daha buraya gelme.
  
• Adam sana neler anlattı?
  
• Biz onları nerede görmüştük?
  

** Zamirler ismin yerini tutan sözcükler oldukları için tıpkı isimler gibi çekim eklerini alabilirler: Ben-i, buray-a, siz-in, nere-den...

Zamirler kendi aralarında çeşitlenir:
Kişi (Şahıs) Zamiri
Kişilerin yerini tutan zamirlerdir. Türkçede üçü tekil, üçü çoğul altı kişi zamiri vardır:

• I. tekil kişi zamiri: Ben
  
• II. tekil kişi zamiri: Sen
  
• III. tekil kişi zamiri: O
  
• I. çoğul kişi zamiri: Biz
  
• II. çoğul kişi zamiri: Siz
  
• III. çoğul kişi zamiri: Onlar
  

Bunların dışında bir de her şahısa göre çekimlenebilen "kendi" (dönüşlülük) zamiri vardır. Bu zamirin şahıslara göre çekimleri şöyledir:

• I. tekil şahıs: kendi - m
  
• II. tekil şahıs: kendi - n
  
• III. tekil şahıs: kendi - si
  
• I. çoğul şahıs: kendi - miz
  
• II. çoğul şahıs: kendi - niz
  
• III. çoğul şahıs: kendi - leri
  

Kendi zamiri şahıs zamirlerinden birinin yerine kul­lanılabildiği gibi, pekiştirme amacıyla kişi zamiriyle bir­likte de kullanılabilir:
Bütün yemekleri ben kendim yaptım. (Pekiştirme)

İşaret Zamiri
Varlıkların yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir:

• Bunu sen mi getirdin? (Tatlıyı sen mi getirdin?)
  
• Onu bana örmüş. (Kazağı bana örmüş.)
  
• Şunu okudun mu? (Yazıyı okudun mu?)
  

Not: "O" sözcüğü bazen şahıs zamiri, bazen de işaret zamiri olarak cümlede yer alır. Hangi durumda şahıs, hangi durumda işaret zamiri olduğunu anlamak için insan yerine mi, insan dışında bir varlık yerine mi kullanıldığı­na bakılmalıdır:

• Bütün bunları o anlatmıştı. (kişi zamiri, insanın yerine kullanılmış)
  
• O bizim size hediyemizdir. (işaret zamiri, insan dışında bir varlığın yerine kullanılmış)
  

Örnek Soru:
"Yardım et de şunu pişirelim." cümlesindeki zamirin tür bakımından benzeri aşağıdaki cümlelerin han­gisinde vardır?
A) Ben bir daha tatile gitmem.
B) Sana kaç kere telefon ettim?
C) Adam kendi kendisine konuşuyor.
D) Onu aldığın rafa bırak.
Cevap: D

[Berktuğ]

Belgisiz Zamir
İsimlerin yerini kesin olmayacak biçimde tutan zamir­lerdir. Başlıca belgisiz zamirler şunlardır: Hepsi, herkes, bazısı, çoğu, kimse, tümü, bir­kaçı, hiçbiri, bazıları, birazı, biri, kimi...

• Kimi konuşur, kimi iş yapar.
  
• Bunları herkese anlatma.
  
• Bu saatte kimse gelmez.
  
• Hiçbiri kitap getirmemiş.
  
• Dün biri seni sordu.
  
• Çoğu bizi severdi.
  

Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belgisiz zamir vardır?
A) Bazı günler onunla buluşurduk.
B) Birkaçı zordu soruların.
C) Onları sizin için hazırladık.
D) Yatmadan önce bana masal anlatırdı.
Cevap: B

Soru Zamiri
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir: Ne, kim, neyi, kimi, ne(y)den, kimden, nereye, kime, kaça, hangisi...

• Yemeği kim yapacak?
  
• Hastaya ne götürelim?
  
• Sabah nerede bekleyeceksin?
  
• Neyi öğrenmek istiyorsun?
  
• Bu haberi kimden aldın?
  
• Kimin telefonu çalıyor?
  

Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru zamiri yoktur?
A) Buraya nereden geldiniz?
B) Dün kiminle buluştun?
C) Kitapları kime göndereceksin?
D) Kimseye haber verdin mi?
Cevap: D